Inauguracja Klubu Przyjaciół Lasu - 100 lat „Boru na Czerwonem”

Inauguracja Klubu Przyjaciół Lasu w Młodzieżowym Domu Kultury „Dom Harcerza” rozpoczęła się śpiewająco. 28 maja br. kilkadziesiąt osób w różnym wieku i z różnych środowisk świętowało 100 urodziny jednego z najstarszych
w Polsce rezerwatów przyrody „Boru na Czerwonem”.

Rezerwat przyrody „Bór na Czerwonem” w Nowym Targu został powołany w 1925 roku. Gościem honorowym spotkania rozpoczynającego urodzinowe celebracje „Boru” był leśnik Krzysztof Przybyła, który w Borze pracował ponad 30 lat. Jako leśniczy leśnictwa Bór troszczył się o ten skarb natury, propagował walory torfowisk Kotliny Orawsko-Nowotarskiej i edukował tysiące młodszych i starszych gości odwiedzających ten zakątek Polski. – Bór na Czerwonem to żywe dziedzictwo polskiej przyrody – mówił Krzysztof Przybyła, od roku Nadleśniczy Nadleśnictwa Nowy Targ.

– To jedno z nielicznych miejsc w Polsce, gdzie zachowały się torfowiska wysokie
i charakterystyczna roślinność bagienna. Od stu lat rezerwat nie tylko chroni unikalne gatunki, ale też uczy nas odpowiedzialności i szacunku wobec natury. Dziś widzimy również jego potencjał społeczny – to przestrzeń terapeutyczna, edukacyjna, dostępna dla wielu grup, także tych o szczególnych potrzebach.

Spotkanie było nie tylko okazją do radosnego świętowania urodzin „Boru na Czerwonem” wspólnie z leśnikami na co dzień opiekującymi się rezerwatem. Była także możliwość wymiany doświadczeń i zainicjowania nowych form współpracy pomiędzy różnymi środowiskami wielkiego miasta.

- Chcemy wykorzystać czas urodzin rezerwatu dla celów edukacji, rekreacji
i rehabilitacji. Zależało nam, by spotkanie było nie tylko formą uczczenia historii rezerwatu, ale też przestrzenią budowania nowych relacji i pomysłów. Chcieliśmy pokazać, że wokół „Boru na Czerwonem” mogą się spotkać leśnicy, dzieci i młodzież - także ta z niepełnosprawnościami – naukowcy, artyści, seniorzy po to by wspólnie dzielić się swoją pasją związaną z lasem i korzystać z dobrodziejstw natury – mówiła Joanna Tlałka, koordynator przedsięwzięcia „Lasy dla życia”.

Urodziny „Boru na Czerwonem” rozpoczęły się od wspomnienia ludzi, którzy przed stu laty zawalczyli o powstanie rezerwatu torfowiska dla celów naukowo-doświadczalnych. Były to dwie wielkie osobowości, ludzie ogromnej wiedzy i wszechstronnego wykształcenia; elita pierwszych lat po odzyskaniu przez Polskę niepodległości; prof. Władysław Szafer (zm. 1970 r. w Krakowie)  i Edward Feliks Lubicz-Niezabitowski, honorowy obywatel Nowego Targu (1921), lekarz, naukowiec, profesor nowotarskiego gimnazjum, wykładowca UJ, rektor Uniwersytetu Poznańskiego (zm. w 1946 r. w Poznaniu i tam spoczywa).

- Profesor Władysław Szafer pomimo wielu sprzeciwów, krytyki i trudności nie odpuścił inicjatywy i starań doktora Niezabitowskiego powołania rezerwatu. Kilkanaście razy przyjeżdżał do Nowego Targu (co w tamtych czasach nie było sprawą prostą), przekonywał, argumentował, szukał sprzymierzeńców dla sprawy – mówił Krzysztof Przybyła, który w ostatnich latach dużo czasu spędził na poszukiwaniu i analizie dokumentów archiwalnych dotyczących okresu powoływania „Boru na Czerwonem”. Ta pasjonująca podróż w czasie zaprowadziła go do wielu ważnych informacji, w tym uchwały Rady Miasta Nowy Targ z 13 października 1925 roku, którą można uznać za  powołanie tego rezerwatu przez miejskich rajców (Rada Miejska Nowego Targu udzieliła Państwowej Komisji Ochrony Przyrody prawa do bezpłatnego używania części torfowiska na Czerwonem na ok. 5 ha obszaru na okres 50 lat do celów naukowo-doświadczalnych).

Pamiętając o poprzednikach, leśnicy, sympatycy Klubu Przyjaciół Lasu i społecznicy złożyli wiązankę biało-czerwonych  kwiatów na grobie spoczywającego na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie profesora Władysława Szafera.

Nie ma urodzin bez tortu i radości wspólnego śpiewania. Z okazji urodzin powstał imponujący tort z napisem „100 lat Boru na Czerwonem” i „100 lat Lasów Państwowych” (Lasy Państwowe są starsze od Boru o rok, prezydent Stanisław Wojciechowski powołał przedsiębiorstwo w 1924 roku).

Na okoliczność wiekowych urodzin powstała specjalna piosenka przyrodniczo-biesiadna sławiąca to wyjątkowe miejsce. „W Nowym Targu, w Borze na Czerwonem wiek przeminął jak zamach ogonem. Leśnik miły żwawo tam pracuje, cud natury pielęgnuje…” Piosenka ma charakter otwarty i każdy może dopisać do niej swoją zwrotkę. Pierwsze wykonanie obudziło kolejne pomysły na promocję, nagrania
i konkurs.

W urodzinach wzięli udział m.in.: nauczyciele, wychowawcy i uczniowie Szkoły Podstawowej nr 75 w Krakowie, Zespołu Szkół i Placówek pn. ”Centrum Niewidomych i Słabowidzących” w Krakowie, podopieczni i terapeuci Domu Pomocy Społecznej przy ul. Łanowej 41 w Krakowie, studenci Wydziału Leśnego Uniwersytetu Rolniczego
w Krakowie, leśnicy z RDLP w Krakowie.

W urodzinach wzięła udział prof. dr hab. inż. Magdalena Frączek z Wydziału Leśnego UR w Krakowie, kierownik Studiów Podyplomowych pn.: „Edukacja przyrodniczo-leśna”. Pod kierunkiem i nadzorem merytorycznym Pani profesor powstaną konspekty z innowacyjnymi metodami edukacji przyrodniczo-leśnej
w bezpośrednim kontakcie z naturą dla uczniów szkół podstawowych z dysfunkcją wzroku. Materiały będą pomocne w realizacji zadań edukacyjnych realizowanych przez nauczycieli i edukatorów leśnych.

Gościem wydarzenia był również dydaktyk, znakomity matematyk, emerytowany wykładowca akademicki, społecznik, wieloletni współpracownik fundacji FRIL
i pierwszy wolontariusz „Lasów dla życia” dr Zbigniew Powązka. Pan Doktor od lat zajmuje się upowszechnianiem wiedzy o leśnictwie, w tym o dziedzictwie duchowym
i historycznym polskich lasów. Jest również propagatorem kultu św. Jana Gwalberta-patrona leśników i od lat kieruje pracami redakcyjnymi nad monografią poświęconą temu Świętemu lasu. Dr Powązka opowiedział uczestnikom Urodzin Boru na Czerwonem o trzech patronach lasu: św. Gwalbercie, św. Franciszku i św. Hubercie, a obecnym na spotkaniu leśnikom, w tym Nadleśniczemu Nadleśnictwa Nowy Targ, życzył opieki ich patrona nad rezerwatem Bór na Czerwonem i codzienną pracą leśników zajmujących się tym wyjątkowym miejscem.

Byli także obserwatorzy prac klubowych, którzy planują prowadzić działania Klubu Przyjaciół Lasu na swoim terenie.

 – Dom Harcerza im. prof. Aleksandra Kamińskiego w Krakowie zgromadził bardzo bogate doświadczenia we współpracy z Lasami Państwowymi i społecznikami, którym bliskie są sprawy edukacji przyrodniczo-leśnej i bliskiego kontaktu dzieci i młodzieży miejskiej z naturą. Przygotowujemy się do podobnych działań, pracujemy nad programem – powiedział Jan Bereza, Dyrektor Centrum Kultury i Sportu
w Krzeszowicach.

Wydarzenie odbyło się w ramach innowacyjnego, autorskiego projektu krakowskiej fundacji Forum Rozwoju Inicjatyw Lokalnych pn. „Lasy dla życia”. Celem zaplanowanych wydarzeń jest edukacja ekologiczna i przyrodniczo-leśna dzieci
i młodzieży z wykorzystaniem terenów Lasów Państwowych, a w tym roku
z wykorzystaniem terenu rezerwatu w stulecie jego powstania. Projekt jest kierowany szczególnie do dzieci i młodzieży z dysfunkcją wzroku, ma wspierać realizację programów nauczania oraz naukę orientacji przestrzennej umożliwiającej samodzielne życie. 

Kolejnym etapem urodzin będą wyjazdy  do „Boru na Czerwonem” i lekcje w terenie. Młodzi ludzie wraz z nauczycielami będą także oceniać infrastrukturę leśną pod kątem bezpiecznego korzystania z niej i przebywania w terenie osób niepełnosprawnych,
w tym osób z dysfunkcją wzroku.

Cykl wydarzeń w ramach projektu „Lasy dla życia” .100 lat „Boru na Czerwonem”. 100 lat Lasów Państwowych jest realizowany pod Patronatem Honorowym Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krakowie, we współpracy
z Nadleśnictwem Nowy Targ.

Będziemy prowadzić kampanię informacyjno-promocyjną „Lasy dla życia - zobaczyć przyrodę”. Szczególnie zależy nam na edukacji ekologiczno-przyrodniczej dzieci
i młodzieży niewidomej z wykorzystaniem terenów leśnych – dodaje Joanna Tlałka.

Materiały prasowe

„Lasy dla życia”

Wykorzystano informacje zawarte w materiałach sesji naukowej 12.06.2015 r.