Asset Publisher Asset Publisher

Rezerwat przyrody Skałka Rogoźnicka

Rezerwat przyrody nieożywionej Skałka Rogoźnicka jest rezerwatem geologicznym i glebowym, powołanym w celu zachowania dla celów naukowych i dydaktycznych skały wapiennej, zawierającej bardzo bogatą i dobrze zachowaną faunę górną jurajską typu alpejskiego. Został uznany 6.10.1961 roku na podstawie zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 27.07.1961 r. (M. P. nr 76 z 1961 r., poz. 322). Jego powierzchnia to zaledwie 0,2556 ha. Poza bogactwem geologicznym w jego bezpośrednim sąsiedztwie występują także cenne zbiorowisko łąkowe w postaci łąki mieczykowo-mietlicowej Gladiolo-Agrostietum. Bardzo ciekawe są także rosnące na skałce murawy naskalne z udziałem gatunków ciepłolubnych.

Skałka Rogoźnicka jest jednym z niewysokich szczytów (658 m. n.p.m.), które tworzą Pieniński Pas Skałkowy, ciągnący się wąską strefą (do 20 km szeroką i 600 km długą) od okolic Wiednia poprzez zachodnią Słowację, Pieniny, wschodnią Słowację aż po Karpaty Rumuńskie. W Polsce Pieniński Pas Skałkowy ma postać licznych ostańców, zbudowanych z trudno ulegających wietrzeniu węglanów. Najbardziej znane, charakterystycznie górujące nad okolicą szczyty to Skałka Rogoźnicka, Wapiennik w Szaflarach, Ranisberg  (z krzyżem zbudowanym w 1910 roku na 500-lecie Bitwy pod Grunwaldem), Cisowa Skała, Kramnica z Obłazową (będące częścią rezerwatu Przełom Białki pod Krempachami), Skałki Dursztyńskie, góra Wdżar (zagadkowe miejsce o wulkanicznym pochodzeniu)  i oczywiście  całe pasmo Pienin.

Brzmi to niewiarygodnie ale wędrując po górach poruszamy się po dnie prehistorycznego Oceanu Tetydy. Mniej więcej 25 milionów lat temu, w miocenie, na skutek przybliżania się płyt tektonicznych budujących Afrykę i Azję doszło do wypiętrzania się pasm górskich. Dawne osady morskie teraz tworzą góry. Zamieszkujące ocean organizmy opadając na dno znalazły się w osadach, które teraz w postaci skamieniałości można zbadać. Skałka Rogoźnicka jest takim miejscem, w którym nagromadzenie skamielin powstałych z tych organizmów nawet 140 milionów lat temu, jest wyjątkowo duże. Już w 2 połowie XIX wieku świat nauki dostrzegł jak wielką wartość naukową mają zbierane  z tego miejsca oraz z sąsiednich skałek kolekcje amonitów, trylobitów, małży, belemnitów, ramienionogów, korali i liliowców. Jedna z takich kolekcji, S. Zaręcznego zachowała się do dzisiaj i jest przechowywana w Instytucie Nauk Geologicznych PAN w Krakowie. Naukowcy zwrócili uwagę na charakter skał, z których Skałka jest zbudowana, co było powodem wyodrębnienia ich jako litostratygraficzne ogniwo muszlowca (lub muszlowej brekcji) z Rogoźnika. Prowadzone tu badania uczyniły ten obiekt znany w świecie geologii, szczególnie dla stratygrafii pogranicza jury górnej i kredy dolnej a miejsce to uznano za rezerwat przyrody. Duże zasługi w tym miał Krzysztof Birkenmajer badający przez wiele lat geologiczną przeszłość Pienin i autor opracowania pierwszego projektu ochrony rezerwatu.

Ochroną objęto jedynie sam przedzielony na dwie części szczyt. Wiedząc o tym, mimo braku tablic uszanujmy w trakcie wędrówek obowiązujący na nim zakaz wstępu. Na ochronę zasługuje także, znajdujący się w sąsiedztwie, równie cenny kamieniołom, z którego do 1977 roku (formalnie 1982) wydobywano wapień wypalany w pobliskim Rogoźniku. Z tego między innymi powodu podejmowane  wielokrotnie próby włączenia kamieniołomu do rezerwatu (1961, 1993) a także wytyczenia w nim ścieżki edukacyjnej kończyły się niepowodzeniem . Rezerwat, podobnie jak kamieniołom, znajduje się na gruntach prywatnych. Dostęp do niego nie jest łatwy. Od strony Rogoźnika nie prowadzi do niego żadna droga i dotarcie do obiektu jest możliwe jedynie po polach lub wzdłuż potoku Trawne. Od strony Maruszyny natomiast wytyczono ścieżkę rowerową, którą dotrzemy jedynie w pobliże Skałki. Jeśli więc zdecydujemy się na zwiedzanie kamieniołomu pamiętajmy o tym, żeby w sposób szczególny dbać o to, by nie zadeptywać i niszczyć czyjejś własności.

 

Na koniec malutkie sprostowanie. W wielu miejscach możemy napotkać, powielaną od wielu lat informację, że rezerwat przyrody Skałka Rogoźnicka jako jedyny obiekt z Polski został w 1989 roku wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Geologicznego Unesco, jako obiekt naukowy o międzynarodowym znaczeniu paleontologicznym i stratygraficznym. Bez wątpienia wartość naukową jaką przedstawia ten obiekt czyni go godnym znalezienia się na podobnej liście, w rzeczywistości jednak taki spis nie istnieje. Nieporozumienie bierze się z faktu, że istniał przed laty (1989)projekt opracowania Listy Stanowisk Światowego Dziedzictwa Geologicznego, który jednak został porzucony. Unesco zatwierdziło nawet 25.01.1990 roku sporządzony dla potrzeb projektu przez J.W.Cowie  spis obiektów geologicznych mających się na niej znaleźć i była wśród nich Skałka Rogoźnicka. Informację o tym fakcie można znaleźć w Przeglądzie Geologicznym z 1994/3. Na tym jednak historia Listy się kończy, ponieważ nigdy nie doczekała się pełnej formalizacji.