Inicjatywa i realizacja: Lasy Państwowe

Nazwa: „Przeciwdziałanie skutkom odpływu wód opadowych na terenach górskich. Zwiększenie retencji i utrzymanie potoków oraz związanej z nimi infrastruktury w dobrym stanie”

Czas trwania: 2011-2015

Obszar: 55 nadleśnictw w 4 Regionalnych Dyrekcjach Lasów Państwowych

Wartość projektu: ponad 172 mln zł

Finansowanie: środki własne LP oraz Program Infrastruktura i Środowisko (Fundusz Spójności Unii Europejskiej)

Celem projektu było spowolnienie odpływu wód oraz zwiększenie możliwości retencyjnych zlewni górskich, dzięki czemu minimalizowane są skutki suszy i niszczącego działania wód wezbraniowych.

Prace z zakresu małej retencji polegały przede wszystkim na budowie i odbudowie małych zbiorników wodnych, odtwarzaniu terenów podmokłych i zalewowych. Część działań dotyczyła renaturyzacji potoków (np. poprzez odtwarzanie meandrów czy układów bystrze – przegłębienie) oraz przywracania ciągłości ekologicznej potoków (przebudowa zbyt wąskich przepustów, budowa przepławek dla ryb itp.). W ramach ograniczania nadmiernej erozji wodnej i zniszczeń w infrastrukturze leśnej prowadzono działania mające na celu ochronę skarp potoków oraz zabezpieczenia zboczy, dróg leśnych i szlaków zrywkowych przed nadmiernym spływem wód powierzchniowych (kaszyce, wodospusty).

W trakcie realizacji projektu szczególną uwagę zwracano na dobór rozwiązań wzmacniających funkcje ochronne lasów górskich, które, w ogólnym ujęciu, polegają na:

•    ochronie gleb przed erozją powierzchniową poprzez przykrycie gleby roślinnością lub ściółką leśną
•    spowolnieniu obiegu wody w zlewniach górskich dzięki zretencjonowaniu części wód opadowych na roślinach oraz w ściółce i glebie leśnej
•    zmniejszaniu fal wezbraniowych i wydłużeniu czasu ich trwania, czego skutkiem jest zmniejszenie zagrożenia powodzią
•    pozytywnym oddziaływaniu ekosystemu leśnego na jakość wód w potokach górskich

Kluczowe rezultaty projektu:

•    3553 obiekty, takie jak np. małe zbiorniki retencyjne, zastawki, przepusty, brody, zabezpieczenia zboczy, przepławki dla ryb.

•    1,5 mln m³ zretencjonowanej wody.

Najważniejsze prośrodowiskowe efekty projektu to:

•    podniesienie poziomu wód powierzchniowych i gruntowych
•    spowolnienie i wyrównanie odpływu wód ze zlewni górskich
•    zmniejszenie zagrożenia powodziowego i szkód powodowanych przez wody wezbraniowe
•    odtworzenie lub poprawa stanu siedlisk podmokłych
•    poprawa bioróżnorodności ekosystemów leśnych
•    utworzenie nowych i poprawa istniejących siedlisk oraz wodopojów dla dzikich zwierząt
•    przywrócenie ciągłości biologicznej cieków
•    ograniczenie skutków suszy

Lasy Państwowe kontynuują zwiększanie małej retencji oraz przeciwdziałanie nadmiernej erozji wodnej w licznych, indywidualnych inicjatywach nadleśnictw oraz w ramach kolejnego, ogólnopolskiego przedsięwzięcia: „Kompleksowego projektu adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach górskich” (2016-2023).

Nasze nadleśnictwo w ramach realizacji projektu przystąpiło do realizacji trzech zadań:

• Budowa wału ziemnego oraz budowa dwóch zastawek na rowie w związku z renaturyzacją obszarów podmokłych w obrębie torfowiska rezerwatu "Bór na Czerwonem" w Nowym Targu,
• Budowa zbiornika retencyjnego z groblą czołową w postaci nasypu drogi leśnej i powiększenie zasięgów obszarów mokradłowych w zlewni potoku Bembeńskiego w Zubrzycy Górnej,
• Renaturyzacja cieku zlewni potoku Białego oraz przebudowa i budowa urządzeń spowalniających spływ wód opadowych w Zubrzycy Górnej.